Cecile het ‘n onderwerp geopper wat destyds in my studentejare ook bespreek is. Baie Graad R-juffrouens en -skole hou nie van inkleurprente nie en raai die gebruik daarvan af. Soos daar aan ons vertel is, beperk dit die kreatiwiteit van leerders en maak dit hulle lui om self na te dink oor vorms en figure. Die gebruik van inkleurboeke word as ‘n “besig-hou” aktiwiteit beskou om die tyd te verwyl eerder as ‘n leersame tydverdryf. Ander voel weer dat kinders minderwaardig voel as hulle nie soos die prentjie in die boek kan teken nie. Kyk gerus na die skrywes van John Funk en Victor Lowenfeld. Lowenfeld is ‘n kundige wat in die vroeë tot middeld 1900’s navorsing oor die ontwikkeling van kinderkuns gedoen het.
Hoekom word inkleurboeke ontmoedig?
18 November 2010
afrikaans Graad R, inkleur, inkleurboeke, kinderkuns, Lowenfeld, ontwikkeling van kuns, ontwikkeling van teken 2 Kommentaar
Skoolgereed
11 Oktober 2010
afrikaans arbeidsterapeut, Graad 1, Graad R, groot skool, kleuterskool, kurrikulum, laerskool, skool, skoolgereed 6 Kommentaar
Het jy jou Graad R-kind al by ‘n laerskool in geskryf? Is jou kind skoolgereed en het hy of sy genoegsaam ontwikkel om Graad 1 met selfvertroue aan te durf? Kyk gerus na die volgende skakels vir ‘n paar idees om op te volg:
Vra gerus indien jy spesifieke kwelpunte het en indien jy oor jou eie kind of ‘n kind in jou klas wonder. Dalk kan ons saam aan idees en oplossings dink.
Tik gerus ook soekterme soos “skoolgereed, Graad R, Graad 1” by die bruin soekblokkie regs bo-aan my blog in vir nog idees…
Leer speel-speel
20 Junie 2010
afrikaans balans, gesyferdheid, Graad 1, Graad R, huiswerk, klanke, ogies, oog-hand koördinasie, oogbewegings, perseptueel, perseptuele, spierbeheer, spiertonus, syfers, vaslegging, voorskools 2 Kommentaar
Ek het onlangs ‘n navraag oor die volgende aspekte gekry. Die antwoorde en idees is gemik op Graad R- en 1-outjies. Dit kan daagliks in gespan word en is nie noodwendig harde werk nie. Loer asseblief ook na die lysie aan die regterkant (blogroll) vir skakels na oulike werwe.
Vir spiertonus en balans is daar ‘n paar speletjies wat julle kan probeer. Is daar ‘n parkie naby?
- Probeer gerus die wipplank. Dit forseer die kleintjie om regop te sit en om die lyfie te balanseer vir die hop-aksies.
- Sommige parkies het sulke half-begraafde motorbande wat ‘n heininkie vorm. Laat Poplap daarop loop. Die bande gee gewoonlik effens mee en forseer die lyfie om te konsentreer op balans. Gee ook raad dat die arms parallel met die skouers moet wees en die koppie regop moet bly…
- Gaan stap en speel “follow the leader” deur op ‘n randsteen of ‘n lae muurtjie te loop. Indien die hoogte ‘n bietjie ongemaklik is, kan ‘n mens sommer ‘n springtou in verskillende vorms (driehoek, sirkel, vierkant…) drapeer en daarop loop…
- Gebruik ou koffieblikke: dop dit om, trek ‘n tou deur gate aan weerskante en gebruik dit as handvatsels om mee te loop…
Oogbewegings is nogal belangrik en ‘n mens moet verseker dat die ogies egalig oor die bladsy kan beweeg.
- Lê langs mekaar op die mat en speel met ‘n flitslig teen die dak. Lê stil met die kop en hou die liggie dop…hersien vorms, syfers, klanke…(maak die simbool en laat die kleinding raai wat dit was)…
- Neem ‘n bal saam parkie toe (sommer die gewone plastiekballe wat in die meeste supermarkte verkrygbaar is). Vra vir Poplap om loodreg teenoor die swaai te sit (op die bal). Sy moet so ‘n bietjie fokus op haar postuur deur op die bal te bly, haar kop stil te hou en vir Mamma te volg – wat swaai! ‘n Mens maak natuurlik beurte om te kyk of die ou op die swaai “dit reg doen”…Indien Ma nie wil swaai nie, kan julle ‘n pop of ‘n kussing op die swaai stoot.
- Doolhoftakies (mazes) in aktiwiteitsboeke forseer ook die ogies om egalig en sistematies te beweeg.
- Indien daar ‘n stuk deursigtige pyp of halwe geut in die motorhuis is, kan ‘n mens die kante toeplak en ‘n tennisbal of ‘n albaster daarin plaas. Kyk hoeveel keer Poplap die bal heen en weer kan rol sonder om die kante te raak. ‘n Kort stukkie pyp (so 40 – 50cm) is oorgenoeg.
Oog-hand koördinasie gaan dikwels gepaard met balspeletjies.
- Indien jy iets soos “swing bat” het, kan Poplap vir ure oefen om die bal dop te hou en raak te slaan.
- Soek ook vir die klein ping-pong spane wat ‘n balletjie en ‘n rekkie het. Dit is minder frustrerend as ‘n bal wat meters ver spat en rol.
- Nog ‘n gedagte in die “oog-stal”, is speelgoed waar jy ‘n kraletjie of ‘n balletjie moet beheer om in ‘n teiken of ‘n gatjie te val. Dink maar aan iets soos “pinball”, “bowling” en daardie klein plastiek-outjies wat ons ook kleindag gebruik het.
- Teken groot doolhowe, motorbane of paaie op ‘n oop gevoude vel koerant. Hou ‘n yskasmagneet onder die vel en heg ‘n metaal skyfspeldjie aan ‘n getekende motortjie. Volg die roete deur die magneet onder die vel papier te skuif.
- Grawe in die kombuislaaie vir stewige strooitjies of ou sosatiestokkies. Heg ‘n stuk wol of tou met ‘n magneetjie daaraan vas. Teken ‘n paar visse, knip uit en skuif skuifspelde oor die bekkies. Vir die heel kleintjies bestaan die speletjie bloot uit hengel. Vir ouer kinders kan ‘n mens ‘n kleeflintlagie agter-op die visse plak en woorde daarop skryf met witbord veselpenne. Hulle kan bloot die visse vang en eenvoudige woorde (wat van vakansie lekkertes?) lees na elke vangs of hulle moet ‘n som bereken. Indien jy lus het, kan jy ‘n sinnetjie of ‘n geheime boodskap beplan en na afloop van die vangste help om die sin te skommel.
- Neem ‘n ou eierdoospalet (tray) en plaas ‘n kraletjie in die linker boonste hoek. Kleinding moet dat probeer om die kraletjie (of albaster) te laat rol van bakkie tot bakkie en van links na regs. ‘n Vlakkerige, leë ysbakkie behoort ook te werk.
- Gebruik ‘n leë ysbakkie of ‘n eierdoospalet. Skryf klanke op stukkies papier en plaas rond en bont in die holtes of skryf dit met ‘n witbordpen in die plastiekbakkies. Gebruik ‘n klein lekkertjie of enige tipe skuiwertjie om gegewe klanke raak te gooi. Kies ‘n klank en kyk of julle die skuiwertjie in daardie bakkie kan gooi. As julle goed op dreef is, kan julle kort woordjies probeer spel. ‘n Mens kan natuurlik ook besluit om getalle te skryf en kan dan sommetjies doen. Ma gooi byvoorbeeld ‘n 4 en ‘n 5…en Kleinding bereken dat 4 en 5 gelyk is aan 9. Vir Graad 1’s sou ek ‘n bakkie tellers (soos knopies) byderhand wou hou om die somme te bereken. Op ‘n ander dag kan julle aftrekking aandurf (7 en 3…7 neem weg 3 is gelyk aan 4….7 minus 3 is gelyk aan 4). Onthou om al die juffrou se bewerkingswoorde te gebruik en om die bewerking op ten minste twee verskillende wyses te verwoord. Ons moet die breinratte darem geolie hou… 😉
Bal vang…Begin eers met ander items.
- Sit kruisbeen teenoor mekaar en gooi ‘n boontjiesakkie – of ‘n sagte speelding – vir mekaar. Die idee is om gemaklik te raak met die dophou en vang-aksie. Baie kinders is bang vir die enorme missiel wat op hulle afstorm. Dus moet die vang-item nie vrees ontlok nie. ‘n Mens kry dikwels rubberballe met sulke stekeltjies in baba- of in speelgoedwinkels. Dit is sag en gryp maklik vas.
- Indien Mamma nie ‘n los hand het nie, kan Poplap die bal teen ‘n buitemuur gooi en vang. Merk die plekke (maskeerband) waar die voete moet wees en waar die bal moet tref. Aanvanklik staan die kleintjies nogal na-aan die muur (1 tot 1,5 m)…(Maak asseblief net seker dat die bal skoon is en dat daar geen merke teen die muur sal oorbly nie!) Later kan julle opgradeer na ‘n goedkoop plastiekbal – nie tennis-, krieket- of netbalballe nie.
- Leen of skaf ‘n verskeidenheid balle aan. Die gedagte is dat wanneer ‘n verskeidenheid balle beskikbaar is vir eksperimentering, sal die kleinding meer gemaklik daarmee raak. Rubber hopballetjies, groot Mamma-se-tuis-oefeningballe, Pappa se ou rugbybal, Oupa se vergete gholfbal, Ouma se tennisbal…Stel ‘n ou hoepel of ‘n wasgoedmandjie iewers op as teiken en probeer self eksperimenteer met die gooie en krag wat benodig word om die balle in te skiet.
“Skolerige / Akademiese dinge”
Beginklanke is ‘n tameletjie vir baie kleingoed. Speletjies soos “ek sien met my klein ogie…” werk goed. Begin eers deur items op die lyfie te “sien”, dan op die bed of bank en later in die wyer vertrek. As julle stories lees kan jy eers iets ooglopends in die prent “sien” – soos ‘n boom of ‘n huis. Om sukses te verseker, kan jy die prent bespreek voordat jy die meegaande teks lees. Wanneer julle die items benoem kan jy die beginklanke met ekstra mening en woema uitspreek (harder en duideliker). Baie skole vra dat die outjies die klanke visueel kan identifiseer, skryf dus sommer die klankie wat julle hoor met ‘n vinger in die palm van die hand. Maak seker dat jy op die regte plekke begin en kleinletters gebruik. ‘n Plaaslike mamma het ‘n blanko-bladsy boek gebruik om die klankies te ontwikkel. As ‘n klankie uitgesonder is, het hulle na die storietyd die klank op ‘n bladsy geskryf en die betrokke prent geteken. Indien die klank later weer na vore gekom het, het hulle ‘n prent bygevoeg en sodoende ‘n prentewoordeboek gebou. Begin maar eers met die kleinletters en voeg later die hoofletters by. Die heel kleintjies praat dikwels van die “Grootmensletters”. Hulle word aanvanklik slegs vir die begin van name gebruik.
Gesyferdheid of ‘n begripvolle omgang met syfers…
Skaf ‘n goedkoop, eenvoudige slangetjies-en-leertjies-bord aan. Speletjies waar ‘n mens besef dat die kolle getel word en ‘n sekere uitwerking (skuiwe) teweeg bring, demonstreer die “hoeveelgevoel” verbonde aan die nommers of aantal kolle.
Hou inventaris of sensus. Vou ‘n groot vel koerantpapier in kwarte of selfs agstes. Besluit op iets wat van toepassing is op julle huishouding…mense. Teken die hoeveelheid mense in die huis en skryf die syfer daarby. Drie mensies = 3. ‘n Ander blok verteenwoordig waslappe – teken dit. Vier waslappe = 4…Borde…Ses borde = 6. Plak julle plakaat teen ‘n deur of muur op en vertel vir ‘n ouma of pappa wat daar aangaan en tel elke keer lekker hardop saam. Hoeveel messe is op die tafel? Hoeveel blompotte is in die son? Hoeveel blompotte staan in die skadu? (Raak aan die items terwyl julle tel sodat die afmeting en aftellery akkuraat gedemonstreer word.)…
Die belangrikste aspekte van hierdie ekstra vakansiewerkies is om alles lekker te hou, klein beloninkies in te werk, te wys dat selfs groot mense soms foutjies oorkom (as ons foute maak, kan ons weer probeer) en om met die harde werk te spog (selfs al is dit luidrugtig teenoor die hond).
Lekker speel!
Speelgoed
6 Maart 2010
afrikaans, huiswerk, klaskamer, skool, speeltyd Graad R, ontwikkel, ouditiewe, perseptueel, perseptuele, skoolgereed, speel, speelgoed, visuele 1 Kommentaar
Jessica het gevra of ek kan help met idees i.v.m. speelgoed (Graad R-vlak as ek reg kyk). Wat van die volgende?
Kry gemorspos met speelgoed daarop. Plak dit teen die muur op.
Perseptueel…
- Visuele diskriminasie: Soek al die speelgoed vir dogtertjies en die speelgoed vir seuntjies. Waarmee sal beide geslagte graag speel.
- Ouditiewe persepsie: Watter speelding begin met ‘n m? Die motor! Watter speelding begin met ‘n p? Die pop!
- Ouditiewe diskriminasie: As jy speelgoed het wat geluide maak – bespreek die speelgoed en maak die geluide. Die kind maak sy ogies toe en moet dan na ‘n geluid luister…Watter speelding het so gemaak? Die beertjie!
- Visuele geheue: Pak enige 3 speelgoed op die tafel. Die kind noem dit op. Bedek of skommel. Vra die kind om dit reg te pak soos tevore.
- Patrone: Pak speelgoed in ‘n ry (bv. pop, beer, motortjie) en vra die outjie om voort te gaan met die patroon (pop, beer, motortjie, pop, beer, motortjie)…
Buitespel…
- Maak ‘n motortjie by die houtwerktafel. Kap 4 doppies weerskante van ‘n blokkie hout vas en siedaar. Dit verg oog-hand koördinasie en toesig.
- Waterspel – Watter speelgoed dryf en watter speelgoed sink? Vir ‘n sekondêre aktiwiteit, buig en draai die kleingoed self ‘n pap draad in ‘n seepbelblaser (dalk soldeer draad). Dan kan hulle hul blaasvaardighede buite ten toon stel.
- Fantasiespel…Versier ‘n klimraam of houthuis soos ‘n speelgoedtrommel of -winkel. Vertel ‘n storie van ‘n speelgoedtrommel of -winkel. Plaas klere, pruike en maskers in die houthuis of klimraam en laat die kinders oor aan ‘n paar minute van fantasiespel.
- Sandspel – plaas spesifieke speelgoed in die sandput. Watter speelgoed kan skep? Watter speelgoed kan torings, kastele of huise bou?
Bespreek dalk…
- Speelgoed van toeka tot nou…vra die ouers om van hul eie speelgoed te stuur. Waarvan is die speelgoed gemaak? Waarvan is jou speelgoed gemaak? Hoe is dit eenders? Hoe is dit anders? Besoek ‘n speelgoedmuseum…
- Hoe werk die speelgoed op jou besprekingstafel? skarniere, wiele…toutjies…
- Sorteer jou speelgoed – volgens grootte, volgens kleur, volgens die materiaal waarvan die gemaak is (hout, rubber, lap…). Hoe voel jou speelding? sag, hard, wollerig, glad…Kan jou speelding ‘n geluid maak of is dit stil? Waarmee speel ‘n baba? Waarmee speel jy? Hoe verskil die speelgoed?
Skeppend…
- Maak ‘n Sponge BOB speelding (soortgelyk aan hierdie outjie)…Laat die kleingoed vooraf (‘n dag vooraf) een bladsy bruin en een bladsy geel verf. Gebruik dalk sponsdrukwerk of maak patrone in die nat verf. Jy kan natuurlik ‘n gekleurde styselpap mengsel op ‘n skinkbord plaas en die kinders vra om sirkels te teken. Druk ‘n bladsy liggies bo-op om die patroon af te ets. Oefen ‘n dag voor die tyd – anders flop jou krit les.
- ‘n Ou papboks kan nou met skeur en plak werk versier word in ‘n geel deel bo en ‘n bruin deel onder. Verskaf plakbare ogies (materiaalwinkels het verskeie) en rooi gekleurde pypskoonmakers vir die mond. Gebruik toiletrolle vir die arms en bene of dalk kurkproppe.
amper in die groot skool
31 Oktober 2009
afrikaans, huiswerk, kind, klaskamer, skool, terapie fonemiese bewustheid, Graad 1, Graad R, groot skool, kyk, luister, ouditief, ouditiewe, persepsie, ruimtelik, ruimtelike, sien, visueel, visuele 14 Kommentaar
Dit is amper tyd vir die groot skool. Dit is nou tyd vir ekstra werk en speletjies om die vaardighede op te skerp. Hiermee ‘n paar aktiwiteite om op ‘n lekker speel-speel wyse te doen. Hou alle “skool” aktiwiteite of speletjies lekker en informeel. Indien die kleinding sukkel, stop die speletjie en gaan oor na iets anders. Skool moenie met ‘n spanningsvolle ervaring verbind word nie…
Ouditiewe Persepsie
(praat agter ‘n skerm soos ‘n koevert of stuk papier – sodat die lippe nie sigbaar is nie)
- Watter klankie hoor jy aan die begin? Wat hoor jy eerste? (Spreek die “vet” klankie met mening uit. “Oordoen” dit.)
bal
lap
hap
toon
sit
man
nek
rok
-
Watter klankie hoor jy in die middel?
(KVK – Konsonant, Vokaal, Konsonant)
mot
kat
sit
rek
bus
Later…(Graad 1, 2 en 3)
(Dubbelklanke)
toon, room, foon…
naam, gaap, laat…
vuur, suur, muur, nuut…
meel, veer, neem…
Nog later…(Graad 1, 2 en 3)
(Tweeklanke)
vuil (met ‘n diep stem)
seil (met “plat” lippe)
boek
koud
deur
-
Watter klankie hoor jy laaste? Watter klank hoor jy aan die einde?
(KVK – Konsonant, Vokaal, Konsonant)
kat
man
bos
bal
stof…
-
Noem vier woorde – waarvan drie identies is. Watter een pas nie?
Bv. nek, man, nek, nek.
Skuif die “ander” woord rond. Bv. buk, buk, buk, dak. hak, hak, tak, hak.
-
Sê twee woorde wat óf dieselfde is óf eenders is. Bv. seep/seep, doek/boek. Die kind moet sê of die woord dieselfde of anders is. (‘n Kop-knik of –skud is ook in orde.)
Geheue
- Noem 2 KVK-woorde. Die kind herhaal. Bv. mat, pen.
- Noem 3 KVK-woorde. Die kind herhaal. Bv. tas, bed, rok…Vermeerder tot 5 woorde.
- Gee ‘n opdrag met een aksie. Bv. skakel die lig aan…Vermeerder die aksies tot 4 (mettertyd). Bv. Skakel die lig aan, maak die deur toe, bring die boek en klim op die bed.
VISUELE PERSEPSIE
Gebruik ‘n besige prent of foto.
- Soek sekere items. Bv. Druk met die vinger op al die geel blomme. Omkring al die driehoeke. Omkring al die groot bome.
- Kyk na twee eenderse prente en soek die verskille (gewoonlik in aktiwiteitsboeke).
- Skryf ‘n klomp syfers rond en bont op ‘n bladsy neer. Omkring al die 2’s / 3’s / 4’s, ens.
- Soek takies soos:
- Watter prentjie lyk dieselfde as die eerste een?
- Watter prentjie pas nie?
- Soek die maats.
- Omkring al die prente wat met ‘n s begin (oorvleuel met ouditiewe takies).
Geheue
- Pak drie speelgoed langs mekaar. Wys aan die kind. Bedek na 5 tellings. Die kind moet opnoem wat hy gesien het. Later moet hy die volgorde herroep of die items self na pak.
- Kyk na 3 tot 5 prente. Bedek. Wat het jy gesien? Was jy reg?
- Kyk na ‘n besige prent. Bedek. Wat het jy alles gesien? Wys nou vir my waar is die …? (Wys die genoemde items uit.)
- Wys ‘n eenvoudige lynskets. Neem weg. Die kind moet dit teken. (Begin by vorms en dan eenvoudige “simbole”.)
- Skryf 2 tot 5 syfers in ‘n ry. Bedek. Die kind met dit skryf.
Aksies met rigting-woorde, woordeskat en waardevolle konsepte
- Druk op die blom langs die huis, voor die boom, links van die motor, regs van die hond…
- Raak aan jou… (liggaamsdele – ook knie, skouer, elmboog, ken, hak…)
- Raak met jou linker- / regterhand aan jou …
- Raak met jou linker- / regterhand aan jou linker- / regter-…
- Gee aksies om te onthou (soos by die ouditiewe afdeling), maar las rigting by. Bv. Skuif die gordyn na links en maak die venster oop. Bêre die glas regs van die wasbak en die bord links van die wasbak.
- Pak speelgoed in ‘n ry en wys uit. Watter speelding staan eerste? Laaste? In die middel?
- Drie tot vyf prente in ‘n ry: Watter prent is eerste? Tweede? Laaste? In die middel? Watter prent kom na die …? …voor die …?
- Sorteer prente volgens dinge wat in die oggend (borsel tande, trek aan, eet pap…), gedurende die dag (skool toe, speel) of nag gebeur (slaap, bad…).
- Deel items uit. Bv. Verdeel die lekkers tussen twee kinders. Hoeveel kry elkeen? Hoeveel bly oor?
- Kyk na versamelings (3 to 4 groepies). Watter groupie het die meeste / minste items?
- Tel voorwerpe. Skryf die syfer (tot 10). [Gebruik die regte skrif.]
- Volg die stippellyn. (bv. van die kat tot by die muis)
- Volg die doolhoof.
- Knip op die lyn (reguit lyne, effense kurwes…)
- “Lees” logo’s soos die name van bekende winkels, eetgoed, koeldrank, padtekens…
- Bou legkaarte.
- Lees BAIE stories, sing liedjies, sê rympies op…maak stories op, maak gediggies op…
Rig ‘n hoekie vir “lekker werk” iewers in die huis in. ‘n Hoekie in die slaapkamer sal fantasties wees. ‘n Spesiale houer vir kryte, potlode en veselpenne (koki’s) kan op die “lessenaar” staan – met baie afvalpapier (ou blaaie met skoon agterkante is ideaal). Knip verskillende vorms uit x-straalplate of skaf stensils (selfs ou deksels, plekmatjies…) aan. Hou ‘n verskeidenheid “teken-” of “verfgoed” aan. ‘n Mens hoef nie net met ‘n kwas te verf nie. ‘n Ou skeerkwas, sponsie, oorstokkies en vingers is fantasties. Hou maar altyd ‘n ou lappie (die dun, blou kombuislappies is baie handig) naby om die vingers skoon te hou. Indien daar nie ‘n voorskoot naby is nie, kan gate uit ‘n inkopiesak geknip word vir die kop en arms. Siedaar! ‘n Weggooibare voorskoot. ‘n Tafeldoek kan uit ‘n swartsak geprakseer word. Pep het egter rolle plastiek (in oulike ontwerpe) om spesiale en goedkoop tafeldoeke te maak.
Stempels hoef nie duur en gekoopte items te wees nie. ‘n Een-sessie stempel kan uit aartappels gemaak word. Sny die aartappel in die helfte, “teken” jou ontwerp met die mespunt en kerf rondom. Dit gee dieselfde effek as ‘n stempel en is sommer “personalised” vir die kleinding. Groter kinders kan natuurlik woorde stempel – indien iemand 26 klanke wil kerf 😉 Vra ook vir vriende of daar nie ongebruikte, ou stempel by die kantoor lê nie – vir ‘n skenking. Kantore en fabrieke het dikwels ou afvalmateriaal, plakkers en diesmeer wat kleingoed op kreatiewe wyses kan gebruik.
Gebruik gemorspos, ou koerante en tydskrifte:
Maak klein winkeltjies in die kamer (woordeskat ontwikkeling)…
Gebruik gemorspos om die logo’s uit te knip en plak dit teen die muur vas. Hoeveel selfone is daar in jou winkel? Watter selfoon is die grootste? Kleinste? Wat verkoop jy in hierdie winkel? Waar gebruik ek hierdie items? Sorteer prente van meubels en elektriese apparaat volgens vertrekke. Waarvan hou jy?
Gebruik die prente in gemorspos om ‘n huis te versier. Gebruik ‘n ou doos (of verskeie) om “pophuise” te maak – met meubels, matte, mense, ens. Wees lekker kreatief, maar doen hierdie aktiwiteite SAAM MET die kleinding. Die doel van hierdie kreatiewe werk is om baie te gesels, om woordeskat aan te leer en te ontwikkel, om die handjies besig te hou en om die verhouding tussen ouer en kind te versterk.
Lekker speel!
Belangrike dinge: Graad R en 1
23 Maart 2009
afrikaans, kind, kinders, klaskamer, lees, mamma, onderwys, ouers, pappa, skool Graad R, leerplan, luister, mylpale, ontwikkelingsmylpale, ouditiewe persepsie, skoolgereed, skoolgereedheid, visuele persepsie 18 Kommentaar
Wanneer die fondamente vir lees en leer gelê is en die kind die aspekte bemeester het, begin hy ryp word vir formele onderrig.
As die leesproses begin voor die gereed is om die inligting in te neem, kan dit lei tot lees- en leerprobleme. Sonder ‘n sterk grondslag, kan die gebou ineen stort.
artikel
Die kind
Gereedheid
Nie alle kinders bereik ‘n gereedheidspunt op dieselfde kronologiese ouderdom nie.
As ‘n kind nie emosioneel ryp is nie, kan die leerproses spanning en gedragsprobleme veroorsaak.
‘n Tekort aan selfvertroue kan die kind verhoed om te waag om te lees.
§Die kind behoort geïnteresseerd te lyk in boeke – inkleur, teken, “skryf”, blaai en “lees”.
§Die kind behoort ag te slaan op gesag.
§Die kind behoort met ander te kan saamwerk.
§‘n Verantwoordelikheidsbesef behoort gevestig te wees.
§Onafhanklikheid in terme van
·Toilet roetine / gebruik
·Veters knoop
·Eet en drink (voeding)
·Aantrek
‘n Kind wat emosioneel nie gereed is nie, kan uiting gee aan sy frustrasies op die volgende wyses:
§hardloop weg
§kruip weg
§aggressiewe optrede teenoor maats
§weier om te werk
§enurese (benatting) en enkoprese (bevuiling)
Loer ook na “skeidingsangs” [Emosioneel] aan die regterkant.
Intellektuele / kognitiewe ontwikkeling
Die brein se vermoë om nuwe begrippe en konsepte te verstaan (soos veral wiskunde).
- Fisieke aspekte
Gesondheid
§Voortdurende en kroniese siektetoestande kan die leerproses belemmer.
Sensoriese aspekte
§Die volle gebruik van die ore (gehoor) en oë (visie en oogbewegings) is nodig om suksesvol te kan lees.
§‘n Gebrekkige gehoor en ouditiewe vaardighede verhoed die kind om opdragte korrek te hoor en om klanke met simbole te assosieer.
§‘n Gebrekkige visie en visuele vaardighede belemmer die kind se vermoë om simbole te lees en te verstaan.
- Spraak en uitspraak
§Verstaanbare uitspraak is belangrik, sodat die kleinding kan skryf wat hy hoor. Veral outjies wat lispel sal die “s” vervang.
§Korrekte taalgebruik en sinskonstruksies is belangrik om sinne verstaanbaar te skryf.
§Die korrekte gebruik van die “skool-“ of “leertaal”, help die kind om te begryp wat onderrig word.
- Oriëntering
Kennis van rigting keer dat letterformasies (vorming) en syfers in die verkeerde rigting gedraai word. (e.g. u / n, b / d / p, t / f…)
Belangrik:
§‘n begrip vir die verhouding van vorms tot mekaar (naby / ver, bo / onder…),
§kennis van bo, onder, links, regs…
§kruising van die middellyn
·behoort die denkbeeldige middellyn te kan kruis
- Visuele waarnemingsvaardighede
§As die kind nie die verskil tussen prente, items of simbole kan sien nie, mag hy moontlik probleme ontwikkel om die verskil tussen syfers, letters en woorde te sien (b / d / p, 2 / 5, 9 / 6, t / f).
§Woorde kan verkeerd gespel word (bad / dab, net / uet)
§Woorde kan verkeerd gelees word.
§Die volgorde van klanke in ‘n woord kan verkeerd gelees word (kat / tak / akt).
- Ouditiewe persepsie
§As die kind nie die verskil tussen klanke kan hoor en begryp nie, gaan dit lei tot spel- en leesfoute.
·Die kind sal moontlik iets anders skryf as wat die juffrou sê. bv. woot inplaas van boot, bat in plaas van bak
§As die kind daarmee worstel om tussen klanke te onderskei, sal hy moontlik nie ‘n spesifieke klank kan hoor nie. “Bv.: Watter klank hoor jy eerste as ek kat sê?” (k). Dit sal ‘n direkte impak hê op die kind se vermoë om woorde te skryf.
- Fynspier bewegings
Die hand se vermoë om fyn aksies uit te voer, beïnvloed die kind se vermoë om netjies en vloeiend te skryf. Dit word vooraf gegaan deur die ontwikkeling van die grof of groot spiere (maag-, arm-, beenspiere…).
- Dominansie
Links- of regshandigheid behoort gevestig te wees (moenie die kryt tussen die hande ruil nie).
Voorskoolse aktiwiteite:
- lees vir die kind voor
- praat gereeld en voortdurend met die kind om woordeskat uit te brei en goeie taalstrukture te vestig
- gebruik die taal waarin die kind sal skoolgaan
- sing liedjies, sê gediggies op, vertel stories oor
- tel
- bespreek prentjies (Wat gebeur? Wat kan gebeur? Wat dink jy sal volgende gebeur?)
- voorspel wat in die storie sal gebeur deur na die voorblad te kyk
- bepaal wat links en regs is (ons draai nou links)
- ontwikkel terme soos eerste, aan die begin, in die middel, laaste
- benoem kleure en vorms
- vestig goeie ouditiewe en visuele vaardighede
- vertel ‘n storie terug (geheue)
- omring deur stories, boeke, rympies, gedrukte materiaal
- ritme (dit beïnvloed ‘n begrip taalgebruik en wiskundige patrone)
- oog-hand koördinasie
- WOORDESKAT ONTWIKKELING
(dankie aan Grové en Hauptfleisch se slimgeit)
Kobus Weyers het ‘n vraelys om te voltooi op sy webwerf. Dit gee ‘n goeie aanduiding of jou kind skoolgereed is al dan nie.
padtekens en padveiligheid
17 Maart 2009
afrikaans, huiswerk, kind, kinders, klaskamer, vorms buitespel, Graad R, Kleuter, kleuterskool, padtekens, padveiligheid, veilig, verkeerstekens, vervoer, voorskool 10 Kommentaar
‘n Student het idees gevra om tydens buitespel te gebruik – as fantasiespel nie gebruik mag word nie:
As die skool ‘n rybaan en skopfietsies het, kan jy verkeersligte en padtekens maak sodat hulle die paaie veilig kan gebruik. Tydens sandspel kan jy kleiner padtekens en voertuie uit houtblokkies en bottelproppe neersit. Die outjies moet dan hulle eie veilige paaie bou en die verkeerstekens gebruik. Dosente hou van selfgemaakte speelgoed en apparaat. Maak dus items uit “herwonne” materiaal.
Jy kan aandag skenke aan rigting, posisie in die ruimte en lateraliteit, byvoorbeeld: Draai na links of draai na regs. Ons ry aan die linkerkant en gaan regs verby. Gee “geboue” en “huise” sodat die outjies die strate tussendeur kan uitlê. As jy dit in verskillende kleure verf, kan jy kleur-vaslegging doen.
As jy padtekens maak of selfs jou opdragte in padtekenformaat wil aanbied, kan jy sommer die kleure op die borde en die vorms daarvan bespreek.
Vir ‘n hindernisbaan kan ‘n mens seker ‘n roete uitlê en ‘n “padkaart” (soos ‘n skattejagkaart) teken. Meng dit met stasie-opdragte (soos in die Amazing Race). Pak byvoorbeeld 4 – 6 motorbande plat neer (bymekaar of in ‘n ry). As hulle by die band kom, is daar ‘n “padteken” met ‘n illustrasie van iemand wat spring. Dan moet hulle van band tot band spring. By ‘n ander punt moet hulle ‘n veiligheidsgordel vasmaak (dalk het ‘n motorhawe vir jou ou gordels – of jy kan ‘n babastoeltjie en pop inspan). Laat bande regop staan en die outjies daardeur kruip. Op ‘n ander punt moet hulle balanseer en oor die regopstaande bande loop. Gee vir die outjies glimbande of frokkies om te dra as jy hulle in spanne wil verdeel. Dalk kan ‘n mens ‘n uitdagingspunt hê waar die outjies ‘n groot padtekenbord uit los stukke moet bou (legkaartformaat) of waar hulle ‘n glimstrook op ‘n skopfiets moet plak. Jy sal net die lengte korrek moet afsny, die punt van die strokie moet los maak en om vou sodat dit makliker kan los trek. Trek ‘n pop of mannekyn met “veilige” klere aan om in swak lig te stap. Gee dan ‘n hoop donker en ligte klere – met ‘n glimband of twee. Wat van ‘n uitrusting van ‘n fietsryertjie?
Dink voortdurend aan perseptuele ontwikkelingsaspekte, terminologie en leermateriaal wat jy kan inspan. As jy die les vooraf aanbied of die onderwerp bespreek, kan jy aandag gee aan al die veiligheidsmaatreëls wat jy vir die buitespelles in gedagte het. Dit maak die les soveel makliker.
Iemand het prente van padtekens gesoek:
- Inkleurprent
- Voetgangers inkleurprent
- Prente 1,
- Padveiligheid Muurprent 1
- Padveiligheid Muurprent 2
- Padveiligheid Muurprent 3
- Padveiligheid Muurprent 4
- Padveiligheid Muurprent Sleutel
- Road Safety,
- Raad vir kinders,
- Reëls,
- K53 Gids (English)
- lees
- CMedia se idees
- Liedjie: Ons ou motorkar
- Verkeersman
- Daantjie Kat
- Padtekens
Stal ook die boeke uit wat leerlingbestuurders gebruik.
vervoer
posisie in die ruimte
10 Maart 2009
afrikaans, kind, kinders, klaskamer, mamma, ouers, pappa, skool af, agter, bo, Graad 1, Graad R, langs, links, onder, op, perseptueel, posisie, posisie in die ruimte, program, regs, rigting, ruimtelik, skoolgereed, voor 8 Kommentaar
Dit is die verhouding van die voorwerp tot die waarnemer (eie liggaam). Die kind neem voorwerpe waar as agter, voor, bo, onder en aan sy kante. Wanneer ‘n kind probleme ondervind met posisie in die ruimte is sy wêreld verwronge, hy is lomp en huiwering om bewegings uit te voer. Hy vind dit moeilik om die woorde in, uit, op, af, voor, agter, links en regs te verstaan.
So kan ons dié persepsie ontwikkel…Onthou dat ons eers in die laer rat wegtrek (Konkreet) en dan die outjies ontwikkel om die semi-konkrete en abstrakte “ratte” te probeer. Dis ‘n geleidelike proses.
Konkreet:
- Opdragte: staan in die sirkel, op die sirkel, langs die sirkel…gebruik ‘n hoepel of teken ‘n sirkel met bordkryt op sement.
- Boontjiesakkies: Sit die boontjiesakkie bo-op jou kop/onder jou voet, ens. (Gooi sommer boontjies in ‘n plastieksakkieen knoop toe.)
- Simon sê: Staan in die blok, langs die kas, ens. Beweeg slegs as “Simon sê”.
- Opdragte: Sit die voorwerp langs/ op/ in die sirkel.
- “Simon sê” m.b.v. ‘n voorwerp. Simon sê: Sit die boontjiesakkie links van jou tas neer.
- “Simon sê” m.b.v. ‘n voorwerp én liggaamsdele. Simon sê: Sit die boontjiesakkie links van jou tas neer – met jou tone!
- Uitwys: Waar is jou ken / regterhak, ens?
- Bou ‘n toring: Plaas die blokkie regs voor jou. Sit die uitveër bo-op die blokkie.
- Opdragte: Sit die bal bo-op, langs die tafel met jou regter-/linkerhand.
- Sorteer voorwerpe: Blou blokkies* voor, rooi regs en geel links van kind. (*Spuitverf sommer wynproppe of gebruik sapbottelproppe.)
- Volg rigtings wat fasiliteerder wys met ledemate. (Swaai die arms en bene in rigtings. Kind volg.)
Semi-konkreet:
- Volg rigting met ledemate wat die pyltjiekaart aandui. (wys groot pyltjiekaart)
- Skattejag: Gee kaarte met leidrade tot by die “skat”. (Teken byvoorbeeld ‘n stoel met die woord “onder” daarby. Die volgende raaisel lê dan onder die stoel…op die ou einde wen ons ‘n storietyd of ander lekkertes.)
- Bou ‘n legkaart van mense, diere, ens. Vra vrae oor posisies van figure, ens. (Waar is die hond?)
- Bo- en sy-aansig. Sit los voorwerp langs/bo-op, ens. van voorwerp neer. Gebruik ‘n skoendoos en bou ‘n vertrek daarin. Waar gaan ons die pop sit? Sit die tafel langs die stoel. Pak die kussings regs van die bank.
- Kind geteken op papier. Plaas skyfie/plakker voor/onder/bo-op,ens. v/d kind.
- Bou ‘n legkaart van ‘n toneel. Vra vrae oor die posisies van figure tot mekaar.
- Skaakbord. Skuif skuiwer telkens een blokkie in gegewe rigting. Een blokkie links, een blokkie op…
- Brainyblocks: Bou prentkaart na.
- Penbord: Pak die geel pennetjie regs van die bloue en die rooi pen bo die gele. Plekke soos die Crazy Store het soms baie goedkoop penborde.
Abstrak:
- Papier met ± 3 letters. Identifiseer (ID) die posisie van gekleurde letter (bo/voor,ens.). Vra waar die letter staan en die kind antwoord “in die middel, eerste, laaste”…
- Opdragte: Skryf jou naam regs onder op die bordjie/in die middel, ens.
- Skryf die alfabetletters volgens opdragte op papier (a – in die middel en onder-aan jou bladsy, ens.).
- ID posisie van die figure tot mekaar (2D) in ‘n prent. (Kyk sommer in ‘n inkleur- of storieboek vir idees.)
- Teken voorwerpe in ‘n 9-blok rooster na aanleiding van opdragte. Teken ‘n sirkel in die middelste blok. Teken ‘n ster links van die sirkel. Teken ‘n driehoek bo die ster. Skryf jou naam onder die sirkel.
- Teken voorwerpe in verhouding tot bv. ‘n boom op ‘n papier.
- Omkring die item links van die stoel, bo-op die tafel, ens.
- Soek ‘n item op die besige prent en omkring. Benoem posisie. (beskryf waar). Gebruik “Where is Waldo?”-tipe boeke.
Waar is die feetjie en die kabouter?
*ruimtelike oriëntasie
Vaardighede om te ontwikkel met die oog op Graad 1
30 Januarie 2009
afrikaans, kind, mamma, ouers, pappa Graad 1, Graad R, ouditiewe persepsie, perseptueel, skoolgereed, visuele persepsie 14 Kommentaar
Hierdie vaardighede is belangrik in die gereedmaking vir die GROOT SKOOL. Dis ook dinge waarna die Graad 1-juffrou spesifiek kyk tydens die eerste paar weke van die jaar. Veral mamma’s van Graad R-kinders kan hierdie doelwitte in gedagte hou vir die einde van die jaar. Vra gerus vir Juffrou vir ‘n paar oefeninge om die vaardighede te verbeter.
OUDITIEWE ONTWIKKELING
• Kan geluide herken (wat raas so? watter geluid maak die koei? )
• Kan tussen geluide onderskei (Is dit ‘n motor of ‘n lorrie wat so dreun? )
• Kan ooreenkomste herken (Sannie sê sy sal…al die woorde begin met ‘n “s”)
• Kan instruksies uitvoer (Tel op jou sak, hang dit op en was jou hande.)
• Ouditiewe geheue (onthou wat gehoor is – bv. telefoonnommer)
• Kan rympies en stories memoriseer (Oorvertel)
VISUELE ONTWIKKELING
• Kan verskille raaksien (Soek die verskille tussen twee eenderse prente)
• Kan ooreenkomste raaksien
• Kan legkaarte voltooi (bou sommer baie! 24, 50, 80, 100 stukke)
• Kan kleure identifiseer (swart, wit, bruin, primêr en sekondêr)
• Kan vorms herken (sirkel, vierkante, reghoek, driehoek)
• Visuele geheue: Kan eie naam herken
• Herken ander se name
• Herken logo’s, handelsname en advertensies (Checkers, Dettol, Edgars, Kellogs)
GROOT EN KLEINSPIERVAARDIGHEDE
• Kan groot voorwerpe hanteer – gooi van bal
• Voet-oog koördinasie – skop van bal
• Hand-oog koördinasie
• Ritme en beweging (aksies)
• Kan ‘n verfkwas hanteer
• Kan kryte hanteer
• Kan prente teken
• Kan prente voltooi
• Kan ‘n skêr hanteer (Knip)
• Kan ‘n potlood hanteer
• Kan kolletjies volg (dot-to-dot)
• Kan ‘n eenvoudige prentjie inkleur
GELETTERDHEID
• Kan sy/haar eie naam sê
• Kan sy/haar naam skryf (eerste letter is ‘n hoofletter en die res is kleinletters)
• Gebruik voldoende woordeskat (geen “babataal” meer nie)
• Gebruik logiese woordorde
• Kommunikeer vrylik
• Ken woorde van liedjies en rympies
• Vertel stories
• Kan prente interpreteer
• Kan liggaamstaal interpreteer
• Kan liggaamsdele benoem
• Links na regs oogbeweging
• Praat duidelik
• Kan uitdrukking gee aan opinies en idees
• Kommunikeer in volsinne
• Kan boeke, tydskrifte hanteer
SYFERKUNDIGHEID
• Kan rympietel 1 – 10
• Herken syfers 1 – 5
• Konsepte: tyd (vandag, gister), grootte, lengte, massa, kapasiteit, geld, posisie (voor, agter, eerste)
LEWENSVAARDIGHEDE
• Ken ouderdom
• Ken telefoonnommer
• Ken adres
• Kan saamwerk met ‘n maat
• Kan onafhanklik werk
• Goeie aandagspan
• Kan probleme oplos
• Leierskap
• Selfvertroue
• Respekteer ander
Beginner-juffer idees (Graad R en 1)
15 Januarie 2009
afrikaans, klaskamer, onderwys, skool Graad 1, Graad R, hulpmiddel, juffrou, klaskamer, nuwe juffrou, organisasie, reëlings, skool 22 Kommentaar
Onderwysers is amper soos die “hunter gatherers” van ouds. Ons is altyd opsoek na nuwe dinge en inligting en gooi min goed weg. Dis eintlik noodsaaklik om idees en hope papier te hou. Daarom is dit wenslik om dik ringlêers byderhand te hê waarin jy jou “oulike takies” en planne kan liaseer – volgens temas of kronologies vir die jaar. Op die ou einde kan jy twee tot drie lêers per kwartaal opbou. Indien die lêers (weens ‘n tekort aan spasie) nie werk nie, kan ‘n tweedehandse liaseerkabinet ingespan word. Soms verkoop winkels soos Game helderkleurige, plastiese trommels met liaseervakkies én ‘n deksel vir die stof. Wat jy ookal doen, sorg dat jy vir jou so ‘n mini-argief van idees opbou. Dis altyd handig – selfs al verander die kurrikulum.
Moet nooit ophou soek na nuwe inligting nie! Klop by kollega’s aan en loer in hul “argiewe”, deel jou eie idees met ander, gaan kuier by ander skole en fynkam die internet. Stoor die skakels van webwerwe wat jou interesseer en gaan weer terug.
Hou die klas georganiseerd en netjies. Sorg dat daar kapteine aangestel word om elke “stasie” of hoekie reg te pak en beloon hulle vir die werk. Dis egter onmoontlik om skoon en netjies te maak as daar nie pakplek of dinge soos lappe en besems is nie. Knip ‘n ou handdoek op in kleiner vierkante en stik dit om. Dan is daar genoeg stoflappe. Verdun skoonmaakmiddels en maak maar weekliks so ‘n Sunlight Liquid sousie in ‘n kleinerige botteltjie aan. Iets soos ‘n keelsproeibotteltjie het ‘n fyn spuitbuisie (nozzle) en mors dus nie te veel nie. Graad R en 1 dames is geneig om vreeslik aan die kant te maak en verbruik dus al juffrou se seep en dinge baie vinniger as wat jou beursie kan hanteer. Terloops, vra sommer of die ouers nie ‘n bottel Windowlene of Sunlight Liquid kan borg vir die jaar nie – al is dit ‘n kleintjie. Dan kan ‘n mens ordentlik skoon maak! (Die groot maat middels wat skole soms aanskaf is maar flou.)
Gee ‘n inligtingsbrief vir die ouers. Spesifiseer die skool se beleid en reëls rodom alles waaraan jy kan dink. Dit mag dalk oorbodig klink, maar is nie. Dinge wat jy in gedagte kan hou is goed soos
- Skooltye
- Waar en hoe kinders ontvang word (by die deur, in die klas, buite…)
- Reëlings indien iemand anders die kind oplaai.
- Verversings / Kosblik – Wat is vir jou aanvaarbaar? Mag die kosblik elke dag lekkers bevat?
- Snoepgeld – elke dag of net een maal per week
- Verduidelik hoe die dagprogram of rooster werk.
- Kleredrag – verduidelik spesifikasies en dring aan op ‘n ekstra stelletjie “noodklere”. Veral aan die begin van die jaar is daar nog redelik angs oor al die nuwe dinge en gebeur glipsies gereeld.
- Spesifiseer alle skryfbehoeftes en benodigdhede soos snesies (‘n doos per kind vir die klas se gebruik) of verskaf die bedrag wat dit sal kos as jy dit self wil bestel.
- Vereis dat klere en persoonlike items gemerk word.
- Speelgoed moet maar eerder tuis bly. Uit ondervinding werk dit beter as almal met die skool se speelgoed speel.
- Verjaarsdae en partytjies. Wanneer, hoe…Koek? Geskenke? Gaste?
- Verslaggewing: Hoe jy dit doen sodat daar nie verwarring ontstaan nie. Vra ook dat ouers (asseblief ) die skool op hoogte sal hou van eksterne ondersoeke, toetsings en terapie. Kopieë word in die kind se persoonlike lêer in die kluis bewaar.
- Kunsuitstalling of uitstallings van die werk: Reël ‘n skemerkelkie later in die jaar en hou ‘n propperse geselligheid om die kleingoed se werke ten toon te stel. Maak kreatiewe rame (die kinders kan) en monteer die prente self.
Reël ‘n inligtingsaand en verduidelik al hierdie dinge aan die ouers (in Januarie nog!), sodat daar nie later onsmaaklikhede opduik nie. Moet egter nie militaristies wees nie en hou die trant van jou skrywe lig en vrolik.
Dis nou sommer so ‘n paar idees vir eers. Ek sal nog ‘n paar probeer onthou sodra die vakansieluim afval…
Loer sommer ook by hierdie skakels in vir ‘n paar oulike idees of tik soekterme soos “eerste dag” en “ken mekaar” by die bruin soekblokkie aan die regterkant in:
Taal en spraakontwikkeling
13 September 2008
afrikaans, education, mamma, onderwys, ouers, pappa, skool graad, Graad R, kinders, lees, praat, skool, skoolgereed, spraak, taal 85 Kommentaar
Daar verskyn al hoe meer artikels in tydskrifte en koerante oor die dalende vlakke / standaarde van lees en skryf in skole. Sommiges meen dat Uitkomsgebaseerde Onderwys die sondebok is en ander meen dis te wyte aan die meer tegnologies gevorderde samelewing van vandag. Hoe dit ook al sy, taal en spraakontwikkeling (en ook lees) is iets waaraan elke ouer, onderwyser en kind moet aandag gee. Dit is elkeen van ons se verantwoordelikheid.
Interessanthede:
1.Die mens se brein weeg by geboorte byna ‘n kwart van dít wat dit by volwassenheid sal wees en dit ontwikkel binne die eerste jaar tot 70 % van die finale grootte. Deur dus met die jong kind of baba te praat, stimuleer ‘n mens hierdie brein om inligting in te neem en te verwerk.Voortdurende kontak en gesprek help dus om die verstand te ontwikkel.
2.Die basis van alles wat ‘n mens eendag moet en sal leer, word in die eerste vyf tot ses jaar gelê. Sosiale, emosionele en intellektuele ontwikkeling word tydens hierdie jare geweldig sterk beïnvloed en die aspek wat al hierdie dinge aanraak, is taal.
3.Taalvermoë beïnvloed die kind se
-
- selfbeeld,
- sosiale en emosionele ontwikkeling,
- leergierigheid,
- vlak waartoe hy sy intellektuele potensiaal sal ontwikkel,
- begrip van norme en morele waardes en vermoë om tussen reg en verkeerd te onderskei.
4.Om te leer praat, is net so belangrik vir die jong kind as om asem te haal.
5.In die ouderdomsgroepe van vier en vyf jaar, gebruik ‘n kind tussen 1 000 en 1 500 woorde. Die meeste woorde word reg uit gespreek en rympies of rymwoorde fasineer die kind. Ten minste vier tot ses kleure en die basiese vorms (kruise, sirkels, driehoeke, reghoeke, vierkante) kan benoem word. Begrippe soos tyd word aangeraak (“Ons gaan volgende week see toe.”) en die kind kan meerledige / lang opdragte onthou (“Gaan was gou asseblief die waslap in die badkamer en droog dit uit.”). Gebruik woorde soos “wie, waar, wanneer, wonder, wat, hoekom” en gebruik die meeste klanke korrek (behalwe die moeiliker klanke soos “tr”, “kr”, “gr” en “pl”).
6.Die vyf- tot sesjarige kind kan ongeveer 2 200 woorde gebruik en praat mooi duidelik. Sinne bestaan uit min of meer ses woorde en die teenwoordige, toekomstige en verlede tyd word gebruik. Verstaan woorde soos “vandat, totdat, nadat, voordat”. Verstaan en gebruik woorde soos “bo-op, voor, agter, ver, naby” en “maar, en, omdat”. Teenoorgesteldes soos groot en klein, is deel van algemene gesprekke en speletjies. Die kind kan ook nou voorwerpe uittel (borde, lepels, messe, vurke) en telefoonnommers onthou. Tot 24 000 woorde kan nou verstaan word.
7.Die sesjarige kind gebruik tot ongeveer 3 000 woorde en weet wanneer sy verjaarsdag is. Dae van die week en maande van die jaar word nou begryp en geleer. Tel tot tien voorwerpe uit en kan bv. ‘n selfoonnommer memoriseer.
Watter probleme kan voorkom in gesproke taal?
- Gesinswoorde soos “stappies” vir skoene. Die gesin weet wat die woord beteken, maar ander mense verstaan dit nie.
- As ‘n kind sukkel om ‘n woord uit te spreek, vervang hy die woord met “goeters, dinges, watsenaam”.
- Die kind kan nie woorde en klanke herhaal wat voorgesê is nie.
- Die kind praat te hard, te sag, te skril of onduidelik.
- ‘n Woord kan reg uit gespreek word, maar nie in ‘n sin gebruik word nie.
- ‘n Taal- of woordarmoede kan veroorsaak dat ‘n kind kort sinnetjies gebruik of glad nie wil praat nie.
- Ritmeversteurings of uitspraakproleme soos stotter, hakkel, lispel en onduidelike spraak.
- Sommige kinders laat klanke weg in woorde (peel vir speel, tein vir trein).
- Sommige kinders vervang klanke met ander klanke (vam vir vang).
- Die jong kind sukkel dikwels met tydsbegrip. Gelukkig het ons tyd om dit vas te lê, omdat dit eers op negejarige ouderdom voltrek word.
Hoe kan ek my kind se taal en spraakvaardighede ontwikkel?
- PRAAT, PRAAT, PRAAT!
- Praat soveel as moontlik oor dinge wat vir jou kind belangrik is en luister na wat jou kind sê.
- Praat stadig en duidelik.
- Moenie babataal praat nie.
- Praat in ‘n eenvoudige taal en verduidelik moeiliker begrippe.
- Leer jou kind om te luister na wat ander mense sê.
- Verkeerde taalgebruik behoort reg gestel te word.(Herhaal net die regte sin.Die kind kan maar net luister.)
- Werk daaraan om spraakprobleme reg te stel.As ‘n kind klanke of woorde verkeerd uitspreek, kan dit dalk later probleme veroorsaak wanneer hy leer lees.
Hoe kan ek my kind help om ‘n liefde vir lees te ontwikkel?
- Lees soveel boeke as moontlik (in al die tale wat die kind verstaan ) voor.
- Moedig jou kind aan om die stories oor te vertel aan ‘n boetie, sussie of maatjie.
- Bespreek prentjies in storieboeke.
- Gaan GEREELD biblioteek toe.
- Wees ‘n voorbeeld en lees voor jou kind.
- Luister na storiekassette/-opnames.
- Help jou kind om sy naam te herken deur dit op al sy besittings te skryf (in skoolskrif).
- Leer kinderrympies en -liedjies. (Tik soekterme soos rympie en liedjie by die bruin soekblokkie aan die regterkant in.)
- Sorg dat daar altyd storieboeke in die huis is.As die biblioteek te ver en boeke te duur is, maak stories uit vrouetydskrifte (soos Liewe Heksie, Balkie, ens.) bymekaar en plak dit in ‘n ou skoolboek.
- Lees die name van winkels voor (Checkers, Edgars, Shoprite, ens.) as julle daar verbystap.
- Lees gunstelingstories voor en neem dit op ‘n kasset op.Dan kan jou kind oor en oor daarna luister.
- Bou ‘n prentewoordeboek op of koop een.Dit sal van groot waarde in Graad 1 tot 3 wees.
Juffer
© My Klaskamer - idees en gedagtes uit 'n juffrou se pen 
Woorde